85 Yıl Önce İstanbul’da Ortalama Konut Kira Çarpanı Ne Kadardı?

*Dr. Ahmet Büyükduman – 400311

**Orhan Arslan – 408874

İstanbul Üniversitesi’nin “ Gazeteden Tarihe Bakış Projesi” kapsamında 1928-1942 yılları arasındaki gazete arşivlerini 2020 yılının Şubat ayı itibariyle internet üzerinden erişime açtığını öğrendiğimizde çok sevindik. Tarih kitaplarından bildiğimiz olayları gün be gün gazete sayfalarından okuyacak olmanın heyecanı bizi sardı.  Mesela 2. Dünya Şavaşı’nın ayak sesleri gazetelere ya da o dönemin tabiriyle “matbuata” nasıl yansıyordu?

580 bin sayfadan oluşan bu arşivi tek tek taramak elbette imkansızdı. Ancak arada tesadüfen karıştırdığımız sayfalarda merakımız karşılıksız kalmıyordu; 16 Şubat 1939 tarihli Yeni Sabah Gazetesi’nin manşeti “ İlkbahara Büyük bir Harp Çıkmasından Korkuluyor!”du örneğin.

İç ve dış haberlerin yanısıra sinema, tiyatro, konser ilanları, saç dökülmesine ve ademi iktidara yönelik eczaların reklamlarından gözümüzü alamıyorduk. Genel tarih bilgimizin sınırlarının ötesinde haberlerle de karşılaşmak gazete arşivlerinden tarihe yolculuğu gittikçe daha ilginç kılıyordu. Mesela Yeni Sabah Gazetesinin 27 Ekim 1939 tarihli nüshasında eski bir Osmanlı Paşasının ( Emekli Korgeneral Vehip Kaçı) 1936’daki  İtalya -Habeşistan Savaşında  Habeşistan Ordusunda  Cenup Cephesi Başkumandanlığı yaptığını öğreniyorduk.

Fakat her şey bir tarafa tek tük de olsa  gayrimenkul ilanlarının bu tarih yolculuğunda yeri bizim için bir başkaydı. Meslek değerleme uzmanlığı olunca ister istemez satış fiyatlarına, kiralara bakmamak olamazdı. Biz de öyle yaptık. Gayrimenkul seri ilanlarını bulmakta bir hayli  zorlandık. Her gazetede seri ilan olmadığı gibi olanlarda da  haftanın yalnızca bir günü yayınlanıyormuş. Onlar da hepi topu sekiz on adet civarında. İlanlarda metrekare bilgisi olmadığı gibi,  çoğunda fiyat bilgisi de yoktu. Birkaç bin sayfa karıştırdıktan sonra ortalama değerle ilgili bir çıkarım yapamayacağımız sonucuna vardık.

Ancak kısıtlı sayıda ilan olmasına rağmen içeriğinde ( yoksa muhteviyatında mı demeliydik!) hem fiyat hem kira bilgisi olan ilanlardan kira çarpanı verisini elde edebileceğimize kanaat getirdik.

Böylece bir hayli zaman harcayarak 1934-37 yılları arasında hem satış fiyatı hem kira bilgisi olan yalnızca 37 adet ilanı derleyebildik. Az sayıda ilan ulaşsak da bu verilerden  istatistiki olarak anlamlı sonuçlara ulaşılabiliyordu. ilanlardaki verileri analize tabi tutunca;

Ortalama kira çarpanını 90 ay

Ortanca kira çarpanını 89 ay

Birinci çeyreklik dilimi 77 ay

Dördüncü çeyreklik dilimi 99 ay   olarak hesapladık.

Bu verilere göre günümüzden 85 yıl önce İstanbul’da konutların ortalama kira çarpanının 90 ay ya da yedi buçuk yıl olduğunu söyleyebiliyoruz. Günümüz konut kira çarpanlarının 20 yıl civarında olduğunu dikkate aldığımızda kira çarpanları aradan geçen sürede neredeyse üç katına çıkmış.   O zamanlar evler mi daha ucuzdu yoksa kiralar mı daha pahalıydı şimdilik bilemiyoruz. Ama meraklıları için online arşivler bir tık ötede emre amade…

Kaynak: http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/GAZETE/